อุทยานแห่งชาติเขาหลวง

อุทยานแห่งชาติเขาหลวงเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำหลายสาย เช่น แม่น้ำตาปี แม่น้ำปาก พนัง คลองกรุงชิง คลองเขาแก้ว คลองท่าแพ คลองระแนะ และคลองละอาย อุทยานแห่งชาติเขาหลวงมีพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นเทือกเขาสูง ได้รับอิทธิพลจากลมมรสุม
ทั้งสองด้าน ทำให้มีสภาพชื้นและปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยสูง พืชพรรณไม้ส่วนใหญ่จึงเป็นสังคมพืชป่าดงดิบ
ซึ่งสามารถจำแนกออกได้เป็น 2 ประเภท คือ
1. ป่าดิบเขา เป็นป่าที่ขึ้นอยู่เหนือระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 1000 เมตรขึ้นไปจนถึงยอดเขาที่ มีเมฆหมอกคลุม พันธุ์ไม้ที่สำคัญได้แก่ เหมือด กำยาน แดงเขา ก่อเขา บุญนาคเขา จำปูนช้าง ฯลฯ พืชคลุมดินส่วนใหญ่คล้ายป่าดิบเขาระดับต่ำแต่จะมีพืชหญ้าขึ้นมาก ได้แก่ บัวแฉกใบใหญ่ บัวแฉกใบมน หวายเหิง หวายแซ่ม้า หวายเขา เป็นต้น
2. ป่าดงดิบชื้น ครอบคลุมพื้นที่ส่วนใหญ่ของอุทยานแห่งชาติเกือบทั้งหมด พืชประจำ ถิ่นและไม้ที่มีค่าทางเศรษฐกิจส่วนใหญ่ได้แก่ ยาง ตะเคียนทอง ไข่เขียว ตะเคียนทราย สยาขาว กระบากดำ กระบากขาว พันจำ หลุมพอ เอียน เชียด อบเชย เทพทาโร จำปาป่า ก่อ แดงคาน แดงเขา ยมป่า ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีกุหลาบพันปี กุหลาบเขาหลวง เต่าร้างยักษ์ หวายหอม หวายไม้เท้า ไผ่เกรียบ ก้ามกุ้งหลายชนิด และมหาสดำซึ่งเป็นเฟินต้นประจำถิ่นของอุทยานแห่งชาติเขาหลวง เป็นต้น
สัตว์ป่า
อุทยานแห่งชาติเขาหลวงเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าไม่น้อยกว่า 327 ชนิด สัตว์ป่าที่พบเห็น เช่น สมเสร็จ เลียงผา ลิงกัง ลิงเสน ค่างดำ ค่างแว่นถิ่นใต้ ชะนีธรรมดา เสือลายเมฆ เสือดำ เสือโคร่ง หมีหมา เก้ง กวางป่า เม่นหางพวง สัตว์จำพวกนก เช่น นกอินทรีดำ ไก่ฟ้าหน้าเขียว ไก่ป่า นกเขาเปล้าธรรมดา นกหว้า นกเงือกหัวหงอก นกเงือกปากดำ นกกก นกชนหิน นกโพระดกหลากสี นก
พญาปากกว้างท้องแดง และนกกินปลี ฯลฯนอกจากนี้ ในบริเวณเขาหลวงยังพบสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกที่หา
ยากหลายชนิด เช่น งูลายสายมลายู เต่าจักร งูหลามปากเป็ด งูสามเหลี่ยมหัวหางแดง จิ้งจกนิ้วยาวกำพลตุ๊กแกป่าโคนนิ้วติด จิ้งเหลนเรียวปักษ์ใต้ งูเขียวดงลาย กบเขาท้องลาย กบตะนาวศรี เขียดงูศุภชัย เป็นต้นในบริเวณแหล่งต้นน้ำลำธารของอุทยานแห่งชาติเขาหลวง จะพบสัตว์น้ำในปริมาณน้อยเนื่องจากมีกระแสน้ำไหลแรง ปริมาณสารอาหารในน้ำมีน้อย พื้นน้ำเป็นหินและทรายไม่เหมาะกับการ
เจริญเติบโตของสัตว์น้ำ ที่พบได้แก่ ปลาพลวง ปลาแฮะ ปลาไส้ขม ปลาซิวน้ำตก ปลาอีกอง ปลาติดหิน ปู น้ำตก เป็นต้น
สถานที่ท่องเที่ยว
จุดชมทิวทัศน์ยอดเขาหลวง เป็นยอดเขาที่สูงที่สุดของภาคใต้คือ สูงประมาณ 1,835เมตร อยู่ในท้องที่บ้านคีรีวง ตำบลกำโลน อำเภอลานสกา ห่างจากตัวเมืองนครศรีธรรมราช (ไปตามเส้นทางเดียวกับน้ำตกกะโรมแต่ถึงก่อน) ประมาณ 20 กิโลเมตร บนยอดเขาหลวงปกคลุมด้วยป่าดิบเขาแน่นทึบจนได้รับการขนานนามว่าเป็น หลังคาสีเขียวแห่งภาคใต้ ผืนป่าที่มีความชุ่มชื้นจึงทำให้พบมอส เฟิร์น และไลเคนนานาชนิด ปกคลุมทั่วไปตามต้นไม้ ก้อนหิน และพื้นป่า ยอดเขาหลวงเป็นแหล่งรวมของพันธุ์พืชบนที่สูง เช่น ก่อชนิดต่างๆ กุหลาบป่าแดงเขา โดยเฉพาะพืชหายาก เช่น บัวแฉก ซึ่งเป็นเฟินที่หากยากมาก รวมทั้งกล้วยไม้หลากหลายชนิด ยอดเขาหลวงจึงจัดเป็นบริเวณที่มีความเปราะบาง ต้องอยู่ในความควบคุมดูแลของเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติถ้ำแก้วสุรกานต์ อยู่ในท้องที่หมู่ที่ 1 ตำบลเขาแก้ว อำเภอลานสกา ก่อนถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติประมาณ 3 กิโลเมตร เป็นถ้ำหินปูนที่มีหินงอกหินย้อยสวยงามมาก บนผนังถ้ำเป็นรูปปั้นลักษณะต่าง ๆ และมีน้ำหยดตามเพดานถ้ำ ความลึกของถ้ำแก้วสุรกานต์แห่งนี้ ประมาณ 700 เมตรทางเดินเข้าไปภายในถ้ำจะเป็นทรายและเป็นทางน้ำไหลในช่วงฤดูน้ำหลาก น้ำตกกรุงชิง “กรุงชิง” เคยเป็นชุมชนมาแต่สมัยโบราณ เป็นพื้นที่ที่มีประวัติการต่อสู้อันเกิดจากความขัดแย้งในด้านความคิด ในการปกครอง พื้นที่ผืนป่ากรุงชิง โดยพรรคคอมมิวนิสต์แห่ง ประเทศไทย ตั้งแต่ปี 2517 สภาพพื้นที่ของกรุงชิงเป็นพื้นที่ราบสูงและมีภูเขาล้อมรอบ ซึ่งชาวบ้านเรียกกันว่า “อ่าวกรุงชิง” น้ำตกกรุงชิงเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ เกิดจากคลองกรุงชิงซึ่งไหลตัดผ่านหุบผาหินแกรนิต ลดระดับตามความลาดเอียงของภูเขา ก่อเกิดเป็นชั้นน้ำตกอันงดงาม น้ำตกกรุงชิงเปิดให้เที่ยว ชมจำนวน 7 ชั้น คือ หนานมัดแพ หนาน ปลิว หนานจน หนานโจน หนานต้นตอ หนานวังเรือบิน และหนานฝนเสน่หา ซึ่งเป็นชั้นที่งดงามที่สุด นอกจากการเที่ยวชมน้ำตกและศึกษาประวัติศาสตร์แล้วน้ำตกกรุงชิงยังมีแหล่งธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพที่สวยงาม มีเส้นทางเดินป่าศึกษาธรรมชาติ เข้าค่ายอนุรักษ์ธรรมชาติ ศึกษาพันธุ์ไม้ และชมน้ำตกกะโรม เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงามอีกแห่งหนึ่ง น้ำตกกะโรมมีชั้นมความหลากหลายของธรรมชาติ เพื่อการพักผ่อนหย่อนใจ
และรื่นรมย์เพียง 7 ชั้น คือ หนานทุเรียน หนานช่องไทรหนานไผ่ หนานน้ำราง หนานผึ้ง หนานเตย และหนานดาดฟ้าซึ่งเป็นชั้นที่สวยงามที่สุด แลเห็นสายน้ำไหลพรั่งพรูลงจากหน้าผาสูงและลาดชัน 45 องศา ลดหลั่นลงมาตามโขดหินกว้างจนถึงแอ่งน้ำใหญ่เบื้องล่างที่สามารถลงเล่นน้ำได้ ตามปกติสายน้ำจะไหลแยกเป็น 2 สาย พอถึงช่วงหน้าฝนสายน้ำจะไหลหลากแผ่เต็มหน้าผาน่าชมมาก
ในปี พ.ศ. 2450 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 พร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ 4 พระองค์ ได้
เสด็จประทับทอดพระเนตรพื้นที่หนานดาดฟ้า ในปี พ.ศ. 2460 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว น้ำตกท่าแพ เรียกชื่อตามลำคลองที่ไหลผ่านหมู่บ้านท่าแพ อยู่ในท้องที่หมู่ที่ 14 ตำบลช้างกลาง กิ่งอำเภอช้างกลาง น้ำตกท่าแพมีชั้นน้ำตก 10 ชั้น ได้แก่ หนานแพน้อย หนานนางครวญหนานเตย หนานอ้ายซวย หนานปู หนานไผ่ และหนานน้ำรางน้ำตกยอดเหลือง คำว่า “ยอดเหลือง” มีที่มาจากความเหลืองของดอกต้นโยทะกาเพลิงหรือ ชงโคป่า ซึ่งขึ้นปกคลุมยอดไม้บนภูเขา ซึ่งจะออกดอกสีเหลืองในช่วงฤดูแล้ง น้ำตกป่ายอดเหลืองมีชั้นน้ำตกจำนวน 4 ชั้น ได้แก่ หนานเตย หนานกระโดด หนานหญ้าคา และหนานปลิวน้ำตกพรหมโลก อยู่ในท้องที่หมู่ 5 ตำบลพรหมโลก อำเภอพรหมคีรี นํ้าตกพรหมโลกเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ที่สวยงาม มีชั้นน้ำตกประมาณ 50 ชั้น เปิดบริการให้ท่องเที่ยวได้เพียง 4 ชั้น คือหนานวังน้ำวน หนานวังไม้ปัก หนานวังหัวบัว และหนานวังอ้ายแล ในปี พ.ศ. 2502 พระบาทสมเด็จพระ
เจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จประพาสน้ำตกแห่งนี้ และทรงจารึกพระปรมาภิไธยย่อ “ภ.ป.ร.” และ “ส.ก.” ไว้ที่หน้าผาน้ำตกชั้นที่ 1 (หนานวังน้ำวน)น้ำตกระแนะ อยู่ในท้องที่หมู่ที่ 6 ตำบลพิปูน อำเภอพิปูน มีแหล่งธรรมชาติและน้ำตกที่สวยงาม ประมาณ 10 ชั้นน้ำตกสวนขัน ตั้งอยู่ในท้องที่ หมู่ที่ 3 ตำบลสวนขัน กิ่งอำเภอช้างกลาง น้ำตกสวนขันเปิดให้เข้าเที่ยวชมความงามจำนวน 3 ชั้น นอกจากนี้บริเวณโดยรอบน้ำตกยังมีธรรมชาติที่สวยงามเหมาะแก่การเดินป่าเพื่อชมธรรมชาติและศึกษาพันธุ์ไม้น้ำตกสวนอาย เป็นน้ำตกที่มีความงามแต่ไม่ใหญ่นัก ตั้งอยู่ในท้องที่หมู่ที่ 5 ตำบลคลองละอาย อำเภอฉวาง น้ำตกสวนอาย มีชั้นน้ำตก 5 ชั้น เปิดบริการให้ท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจเพียง 3 ชั้นคือ หนานช่องส้มหลอด หนานต้นเหรียง และหนานเลากาน้ำตกเหนือฟ้า อยู่ในท้องที่หมู่ที่ 6 ตำบลพิปูน อำเภอพิปูน น้ำตกเหนือฟ้ามีชั้นน้ำตกที่มีความสวยงามประมาณ 10 ชั้น นอกจากนี้น้ำตกเหนือฟ้ายังเป็นแหล่งรวมประวัติศาสตร์ อันเกิดจากการขัดแย้งในความคิดด้านการปกครองระหว่างผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ (ผกค.) กับฝ่ายรัฐบาล เนื่องจากพื้นที่น้ำตกเหนือฟ้ามีเขตติดต่อกับพื้นที่น้ำตกกรุงชิงน้ำตกอ้ายเขียว น้ำตกอ้ายเขียว หรือเรียกอีชื่อหนึ่งว่า น้ำตกในเขียว ตั้งอยู่เส้นทางเดียวกับทางไปน้ำตกพรหมโลก ในท้องที่หมู่ที่ 5 ตำบลทอนหงส์ อำเภอพรหมคีรี น้ำตกอ้ายเขียวมีที่มาจากทุเรียนบ้านในละแวกนั้นที่มีชื่อว่า “อ้ายเขียว” ชาวบ้านจึงให้ชื่อน้ำตกแห่งนี้ว่า “น้ำตกอ้ายเขียว”
เป็นน้ำตกขนาดใหญ่ที่มีธรรมชาติงดงาม เกิดจากคลองในเขียวซึ่งมีความยาวของลำน้ำประมาณ 35กิโลเมตร มีชั้นน้ำตกไหลลดหลั่นกันประมาณ 100 ชั้น ไหลลงมาจากหน้าผาสูงลดระดับตามความลาดเอียงของภูเขา ทางอุทยานแห่งชาติอนุญาตให้ท่องเที่ยวได้เพียง 9 ชั้น หนานช่องไทร หนานบังใบ หนานไม้ไผ่ หนานเสือผ่าน หนานบุปผาสวรรค์ หนานหินกอง หนานหัวช้าง หนานไทรกวาดลาน และหนานฝาแฝดผาเหยียบเมฆ ตั้งอยู่ในท้องที่ หมู่ที่ 6 ตำบลทอนหงส์ อำเภอพรหมคีรี บริเวณหน้าผาเป็นสันแหลมสามารถมองเห็นทิวทัศน์ได้ทั้ง 2 ด้าน ดูดวงอาทิตย์ขึ้นปลายแหลมตะลุมพุก ชมพันธุ์พืชที่หายาก เช่น ก้ามกุ้ง กุหลาบเขาหลวง เฟิน และปาล์ม
เส้นทางศึกษาธรรมชาติน้ำตกกรุงชิง เป็นเส้นทางศึกษาธรรมชาติน้ำตกกรุงชิง ซึ่งเส้นทางผ่านป่าดิบชื้นแน่นทึบ เต็มไปด้วยพืชพรรณแปลกตาน่าสนใจ เช่น มหาสดำ ดงชก หลุมขวาก บันไดสามขั้น ศาลาประตูชัย หลุมพอยักษ์ ถ้ำประตูชัย-สนามบาส ป่าชิง-ศาลาดงชิง ช้างร้องไห้ ป่ามังคุด ศาลาฝนแสนห่า และน้ำตกกรุงชิง และร่องรอยประวัติศาสตร์เกี่ยวกับคอมมิวนิสต์ เส้นทางนี้ยังเหมาะสำหรับ
ดูนกด้วย ตลอดเส้นทางจะพบนกป่าทางใต้มากมาย เช่น นกโพระดกเคราเหลือง นกบั้งรอกปากแดง นกหัวขวานลายคอแถบขาว นกปรอดอกลายเกล็ด นกเขียวปากงุ้ม ฯลฯเส้นทางศึกษาธรรมชาติน้ำตกกะโรม เป็นสถานีสื่อความหมายเกี่ยวกับมอส ไลเคนส์
เฟิร์นมหาสดำ ไทร ปลวก รา เห็ด การทดแทนสังคมพืช และพูพอน
สภาพปัญหา1) ด้านขยะมูลฝอย และการกำจัดขยะมูลฝอยจากจากนักท่องเที่ยว
2) การบุกรุกพื้นที่ของอุทยานแห่งชาติจากชุมชนที่ตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณรอบๆ อุทยาน
3) ด้านการถือครองที่ดินของราษฎรในพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาหลวง
การศึกษาวิจัยในพื้นที่
1. การศึกษาวิจัย เรื่อง โครงการ ความหลากหลายของพืชวงศ์ขิงในเขตอุทยานแห่งชาติ
เขาหลวง จุงหวัดนครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย ผศ.ดร.ฉัตรชัย งามเรียบสกุล
2. การศึกษาวิจัย เรื่อง การจำแนกกลุ่มประชากรของปลาพลวง(Greater Brook carp)
ในน้ำตกกรุงชิง น้ำตกพรหมโลกและน้ำตกอ้ายเขียว อุทยานแห่งชาติเขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช
ด้วยการวิเคราะห์เชิงพหุ
ผู้วิจัย นายมนิต พลหลา
3. การศึกษาวิจัย เรื่อง การจัดการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่เหมาะสมกับศักยภาพของ
ชุมชนบ้านปลายอวน ต.พรหมโลก อ.พรหมคีรี จ.นครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย น.ส.ชุลีพร ราชเวช
4. การศึกษาวิจัย เรื่อง คุณภาพน้ำและชนิดของปลาน้ำจืดที่พบบริเวณน้ำตกพรหมโลก
น้ำตกวังไม้ปักและน้ำตกอ้ายเขียว อุทยานแห่งชาติเขาหลวง จ.นครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย สุภาพร สุทิน และมุกดาวัลย์ จันทน้อย
5. การศึกษาวิจัย เรื่อง การศึกษาภูมิปัญญาชุมชนในการจัดการทรัพยากรป่าไม้ในเขต
อุทยานแห่งชาติเขาหลวง อำเภอพรหมคีรี จังหวัดนครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย สิริพรรณ ทองปัสโน
6. การศึกษาวิจัย เรื่อง การจัดการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างมีส่วนร่วมในตำบลกรุงชิง
จังหวัดนครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย เชาวลิต สิทธิฤทธิ์
7. การศึกษาวิจัย เรื่อง อบต. เขาพระ เปิดใจลอง “วิจัยท้องถิ่น” ค้นตัวตน เพื่อคนท้องถิ่น
ผู้วิจัย เกศสุดา สิทธิสันติกุล
8. การศึกษาวิจัยเรื่อง แนวทางการจัดการพื้นที่ป่ากันชนของอุทยานแห่งชาติเขาหลวง :
กรณีศึกษา ตำบลกำโลน อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย : อร่าม ศรีปรางค์ : 2543
9. การศึกษาวิจัยเรื่อง การออกแบบและพัฒนาเส้นทางเดินป่าศึกษาธรรมชาติ เส้นทาง
น้ำตกกรุงชิง อุทยานแห่งชาติเขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย : มนตรี บัวแก้ว : 2540
10. การศึกษาวิจัยเรื่อง การประเมินคุณภาพการจัดการด้านนันทนาการในอุทยาน
แห่งชาติ กรณีศึกษาอุทยานแห่งชาติเขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย : ปรีชา วิทยพันธุ์ : 2545
11. การศึกษาวิจัยเรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางเศรษฐกิจ-สังคมของราษฎร ที่มี
ส่วนร่วมต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ บริเวณอุทยานแห่งชาติเขาหลวง ตำบลกำโลน อำเภอลาน
สกา จังหวัดนครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย : สืบสกุล หนูไชยา : 2543
วิเคราะห์ภาพรวมเพื่อนำไปสู่การศึกษาวิจัย
อุทยานแห่งชาติเขาหลวง เป็นอุทยานแห่งชาติที่ประกาศจัดตั้งมานานแล้ว แต่ยังประสบ
ปัญหาการบุกรุกพื้นที่เพื่อต้องการที่ดินทำกินของราษฎรในพื้นที่ รวมทั้งปัญหาขยะมูลฝอยซึ่งเกิดจากการ ท่องเที่ยว ดังนั้นเพื่อการแก้ไขปัญหาและการจัดการอุทยานแห่งชาติที่มีประสิทธิภาพ จึงควรมีการศึกษาวิจัยในเรื่องต่อไปนี้
การวิจัยเพื่อการแก้ปัญหา
- ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเชิงบูรณาการ
- ด้านการส่งเสริม และสนับสนุนการมีสวนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์
- ด้านการป้องกันทรัพยากรธรรมชาติ
- ด้านการจัดการท่องเที่ยว
- ด้านการจัดการขยะมูลฝอย
การวิจัยเพื่อการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ
- การศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพ
- การศึกษาการจัดการการท่องเที่ยวเชิงระบบนิเวศ
- การศึกษาด้านการจัดการขยะมูลฝอยเชิงบูรณาการ
- การปลูกจิตสำนึก และทัศนคติในการอนุรักษ์ระดับท้องถิ่น